(Nie)racjonalność jako strategia manipulacji. Wywiad polityczny w Wielkiej Brytanii
DOI:
https://doi.org/10.29107/rr2023.2.4Słowa kluczowe:
(nie)racjonalność, strategia manipulacji, wywiad politycznyAbstrakt
Korzystając z terminologii pragma-dialektycznej teorii argumentacji sformułowanej zaproponowanej przez Fransa H. van Eemerena i Roba Grootendorsta (1984, 1992, 2004), dowodzenie uznajemy za błędne, jeśli osoba wysuwająca argumenty przypisuje większe znaczenie potrzebie przekonania uczestników dialogu – często tożsamej ze strategią manipulacji – niż przyjętym normom wymiany argumentacyjnej. W wyniku tego cel retoryczny osiąga przewagę nad celem dialektycznym. Bazując na myśleniu strategicznym (ang. strategic thinking), które opiera się na planowaniu działań (Dixit i Nalebuff 1991/1993, 2010) i wykorzystaniu racjonalnego myślenia (vide: postępowania) w relacjach między ludźmi (Dixit i Skeath 1999), uczestnicy dialogu starają się połączyć naukę (ang. science; wiedzę naukową, ekspertyzę naukową, doświadczenie) i sztukę (ang. art; umiejętności, zdolności) dla osiągnięcia pożądanego efektu – zwycięstwa. W tym celu korzystają z wszelkich dostępnych środków, nawet jeśli odbywa się to kosztem racjonalności ich argumentów. Zadaniem graczy/uczestników dialogu jest weryfikacja, które strategie należy wybrać, by uzyskać wypłatę (ang. payoff), czyli w odniesieniu do analizowanego materiału – wygraną w wyborach. Przedmiotem niniejszego szkicu będzie zastosowanie strategii (nie)racjonalności jako strategii manipulacji w wywiadzie politycznym w Wielkiej Brytanii. Analiza gatunku wywiadu politycznego pozwoli natomiast na wskazanie, czy i w jakim stopniu taki typ dowodzenia, argumentacji może być nazwany racjonalnym.
Bibliografia
Alexander, Douglas. 01.02.2015. (dostęp: 10, 2016). http://news.bbc.co.uk/2/shared/bsp/hi/pdfs/01021501.pdf.
Berne, Eric. 1964/1984. Games People Play – The Psychology of Human Relationships. Nowy Jork: Ballantine Books.
Brown, Penelope, Stephen C. Levinson. 1987. Politeness: Some Universals in Language Usage. Cambridge: Cambridge University Press.
Budzyńska, Katarzyna, Frans H. van Eemeren, Marcin Koszowy. 2014. “Preface: From Pragmatics and Dialectics to Argument Studies.” Studies in Logic, Grammar and Rhetoric 36 (1): 7–22. http://www.degruyter.com/view/j/slgr.2014.36.issue-1/slgr-2014-0014/slgr-2014-0014.xml.
Carlson, Lauri. 1983. Dialogue Games. Dordrecht, Boston, Londyn: D. Reidel.
Carlson, Lauri. 1984. Well in Dialogue Games. A Discourse Analysis of the Interjection «well» in Idealized Conversation. Amsterdam, Filadelfia: John Benjamins.
Chilton, Paul. 2008. „Brakujące ogniwo KAD: moduły, amalgamaty i instynkt krytyczny.” W Krytyczna Analiza Dyskursu, red. Anna Duszak i Norman Fairclough, 61–102. Kraków: Universitas.
Chilton, Paul, Christina Schäffner. 2002. „Introduction: Themes and Principle in the Analysis of Political Discourse.” W Politics as Text and Talk, red. Paul Chilton i Christina Schäffner, 1–41. Amsterdam, Filadelfia: John Benjamins.
Clayman, Steven E., John Heritage. 2002. The News Interview: Journalists and Public Figures on the Air. Cambridge: Cambridge University Press.
Chrzanowska-Kluczewska, Elżbieta. 2004. Language-games: Pro and Against. Kraków: Universitas.
Dixit, Avinash K., Barry J. Nalebuff. 1991/1993. Thinking Strategically. Nowy Jork, Londyn: W.W. Norton & Company.
Dixit, Avinash K., Barry J. Nalebuff. 2010. The Art of Strategy. Nowy Jork, Londyn: W.W. Norton & Company.
Dixit, Avinash K., Susan Skeath. 1999. Games of Strategy. Nowy Jork, Londyn: W.W. Norton & Company.
Eemeren van, Frans H. 2010. Strategic Maneuvering in Argumentative Discourse: Extending the Pragma-Dialectical Theory of Argumentation. Amsterdam: John Benjamins.
Eemeren van, Frans H., Rob Grootendorst. 1984. Speech Acts in Argumentative Discussions: A Theoretical Model for the Analysis of Discussions Directed Towards Solving Conflicts of Opinion. Dordrecht: Floris Publications.
Eemeren van, Frans H., Rob Grootendorst. 1992. Argumentation, Communication and Fallacies. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
Eemeren van, Frans H., Rob Grootendorst. 2004. A Systematic Theory of Argumentation. The Pragma-Dialectical Approach. Cambridge: Cambridge University Press.
Eemeren van, Frans H., Peter Houtlosser. 2009. “Strategic Maneuvering: Examining Argumentation in Context.” W Examining Argumentation in Context, red. Frans H. van Eemeren, 1–24. Amsterdam, Filadelfia: John Benjamins.
Ekström, Mats. 2011. “Hybridity as a Resource and Challenge in a Talk Show Interview.” W Talking Politics in Broadcast Media: Cross-Cultural Perspectives on Political Interviewing, Journalism and Accountability, red. Mats Ekström i Marianna Patrona, 135–155. Amsterdam: John Benjamins.
Fairclough, Norman. 2008. Discourse and Social Change. Cambridge: Polity Press.
Grzmil-Tylutki, Halina. 2010. Francuska lingwistyczna teoria dyskursu. Kraków: Universitas.
Heritage, John, David Greatbatch. 1991. “On the Institutional Character of Institutional Talk: The Case of News Interviews.” W Talk and Social Structure: Studies in Ethnomethodology and Conversation Analysis, red. Deirdre Boden i Don Zimmermann, 93–126. Oksford: Blackwell.
Heritage, John, J. Maxwell Atkinson. 1984. Structures of social action: Studies in conversation analysis. Cambridge: Cambridge University Press.
Hutchby, Ian. 1996. Confrontation Talk: Arguments, Asymmetries and Power on Talk Radio. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
Hutchby, Ian. 2011. “Doing Non-Neutral: Belligerent Interaction in the Hybrid Political Interview.” W Talking Politics in Broadcast Media: Cross-Cultural Perspectives on Political Interviewing, Journalism and Accountability, red. Mats Ekström i Marianna Patrona, 115–133. Amsterdam: John Benjamins.
Karwat, Mirosław. 2009. Pytanie o zwłokę. https://decydent.pl/sztuka-manipulacji-42/.
Luce, Duncan R., Howard Raiffa. 1957/1958. Games and Decisions. Nowy Jork: John Wiley & Sons.
Łyda, Andrzej. 2007. Concessive Relation in Spoken Discourse. A Study into Academic Spoken English. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Łyda, Andrzej. 2013. Reflections on Academic Discourse: Studies in Academic English Lexis. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Maingueneau, Dominique. 1987. Nouvelles tendances en analyse du discours. Paryż: Hachette.
Mills, Charles Wright. 1956/1959. The Power Elite. Londyn: Oxford University Press.
Montgomery, Martin. 2008. “The Discourse of the Broadcast News Interview: A Typology.” Journalism Studies 9 (2): 260–277.
Montgomery, Martin. 2011. “The Accountability Interview, Politics and Change in UK Public Service Broadcasting.” W Talking Politics in Broadcast Media: Cross-Cultural Perspectives on Political Interviewing, Journalism and Accountability, red. Mats Ekström i Marianna Patrona, 33–55. Amsterdam: John Benjamins.
Nash, John. 1950. Non-Cooperative Games. https://rbsc.princeton.edu/sites/default/files/Non-Cooperative_Games_Nash.pdf.
Neumann von, John, Oskar Morgenstern. 1944/1953. Theory of Games and Economic Behavior. Princeton: Princeton University Press.
Sacks, Harvey. 1972. “On the Analyzability of Stories by Children.” W Directions in Sociolinguistics: The Ethnography of Communication, red. John Gumperz i Dell Hymes, 325–345. Nowy Jork: Holt, Rinehart and Winston.
Schopenhauer, Artur. 1893/2010. Erystyka, czyli sztuka prowadzenia sporów. Tłum. Jan Lorenowicz. Kraków: Verso.
Sobczak, Barbara. 2006. Wywiad telewizyjny na żywo. Poznań: Wydawnictwo “Poznańskie Studia Polonistyczne”.
Szczepańska-Włoch, Joanna. 2022. Playing Discourse Games. The Political TV Interview in Great Britain and Poland. Berlin, Berno, Bruksela, Nowy Jork, Oksford, Warszawa, Wiedeń: Peter Lang.
Wittgenstein, Ludwig. 1953/1958. Philosophical Investigations. Tłum. Gertrude E.M. Anscombe, red. Gertrude E.M. Anscombe i Rush Rhees. Oxford: Basil Blackwell. https://static1.squarespace.com/static/54889e73e4b0a2c1f9891289/t/564b61a4e4b04eca59c4d232/1447780772744/Ludwig.Wittgenstein.-.Philosophical.Investigations.pdf.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 "Res Rhetorica"
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Artykuły publikowane są na lincencji CC BY 4.0. Treść licencji jest dostępna tutaj: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/
Artykuły opublikowane na licencji CC-BY (wersje postprint) mogą być udostępniane przez autorów każdemu, na dowolnej platformie lub za pośrednictwem dowolnego kanału komunikacyjnego pod warunkiem, że zostały przypisane do Res Rhetorica jako pierwotnego wydawcy.
