Retoryka pamięci zbiorowej – ujęcia, perspektywy i problemy badawcze
DOI:
https://doi.org/10.29107/rr2024.1.3Słowa kluczowe:
pamięć zbiorowa, pamiętanie, retoryka, multimodalnośćAbstrakt
Artykuł stanowi próbę zdefiniowania terminu „retoryka pamięci”. W pierwszej części przedstawiono lingwistyczne ujęcie pamięci zbiorowej, definiowanej jako obraz przeszłości kreowany w tekście oraz pamiętania jako praktyki komunikatywnej. Zwrócono także uwagę na rolę jednostki w procesie pamiętania. W kolejnych częściach przedstawiono kluczowe koncepcje retoryki pamięci oraz założenia retoryki wizualnej i multimodalnej. Ostatnia część stanowi retoryczną analizę przemówienia wygłoszonego przez Mariana Turskiego w 80. rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim. Analizowany tekst – intertekstualny i interikoniczny – zawiera i przywołuje obrazy przeszłości, a zarazem służy pamiętaniu – ukazuje przeszłość jako continuum, proces. Analiza – zgodnie z założeniami retoryki multimodalnej – składa się z trzech części: analiza syntaktyczna (środki semiotyczne), analiza semantyczna (znaczenie), analiza pragmatyczna (funkcje znaków).
Bibliografia
Assmann, Aleida. 2013. Między historią a pamięcią. Antologia. Red. Magdalena Saryusz-Wolska. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Assmann, Jan. 2008. Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych. Tłum. Anna Kryczyńska-Pham. Red. Robert Traba. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Bredekamp, Horst. 2020. „Akty obrazu jako świadectwo i werdykt” W: Historia wizualna. Obrazy w dyskusjach niemieckich historyków. Red. Magdalena Saryusz-Wolska. Tłum. Adam Peszke. 201-206. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Chlebda, Wojciech. 2012. „Pamięć ujęzykowiona” W Tradycja dla współczesności, t. 6: Pamięć jako kategoria rzeczywistości kulturowej, red. Jan Adamowski, Marta Wójcicka. 109–119. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Drong, Leszek. 2019. Tropy konfliktu. Retoryka pamięci kulturowej we współczesnej powieści pół-nocnoirlandzkiej. Katowice: Wydawnictwo UŚ.
Erll, Astrid. 2009. „Literatura jako medium pamięci zbiorowej” W: Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka, red. Magdalena Saryusz-Wolska. 211-247. Kraków: Universitas.
Erll, Astrid. 2018. Kultura pamięci. Wprowadzenie. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Hahn, Hans Henning, Traba, Robert. 2015. „O czym (nie) opowiadają polsko-niemieckie miejsca pamięci” W Polsko-niemieckie miejsca pamięci, t. 1, Wspólne/Oddzielne, red. Hans H. Hahn, Robert Traba. 9–43. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Halbwachs, Maurice. 2008. Społeczne ramy pamięci. Warszawa: PWN.
Kaczmarek, Michał. 2007. „Retoryka pamięci (z problemów mnemologii Vincenza)”. Przestrzenie Teorii. 7: 75-96.
Kampka, Agnieszka. 2011. „Retoryka wizualna. Perspektywy i pytania”, Forum Artis Rhetoricae. 1: 7-23.
Kubiszyn, Marta. 2019, Niepamięć– postpamięć– współpamięć. Zagłada lubelskich Żydów jako przedmiot kultury pamięci. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Pisarek, Walery. 2002. Nowa retoryka dziennikarska. Kraków: Universitas.
Tabaszewska, Justyna. 2016. Poetyki pamięci. Współczesna poezja wobec tradycji i pamięci. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
Terdiman, Richard. 1993. Present Past: Modernity and the Memory Crisis. New York: Cornell University Press.
Wójcicka, Marta. 2014. Pamięć zbiorowa a tekst ustny. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Wójcicka, Marta. 2023. Medialne dyskursy (nie)pamięci zbiorowej. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 "Res Rhetorica"
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Artykuły publikowane są na lincencji CC BY 4.0. Treść licencji jest dostępna tutaj: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/
Artykuły opublikowane na licencji CC-BY (wersje postprint) mogą być udostępniane przez autorów każdemu, na dowolnej platformie lub za pośrednictwem dowolnego kanału komunikacyjnego pod warunkiem, że zostały przypisane do Res Rhetorica jako pierwotnego wydawcy.
