Kulturowy aspekt retoryki niegrzeczności na przykładzie utworów Herty Müller
DOI:
https://doi.org/10.29107/rr2020.3.8Słowa kluczowe:
badania kulturowe, retoryka niegrzeczności, wielokulturowość, subwersywność, dyktaturaAbstrakt
Celem artykułu jest analiza porównawcza twórczości literackiej i publicystycznej Herty Müller oraz jej recepcji w odniesieniu do retoryki niegrzeczności. W krótkim studium badawczym zostały poddane analizie jej wybrane utwory literackie oraz eseje. W pierwszej kolejności autor zajął się kwestią wielokulturowości, a następnie elementami retorycznymi w tekstach Müller. W analizie zostały krótko przedstawione różnice między dwoma narodami oraz językami, czyli między niemieckim a rumuńskim. Artykuł porusza także kwestię technik manipulacji stosowanych przez dyktaturę oraz perswazyjną siłę języka.
Bibliografia
Literatura podmiotu
Müller, Herta. 2008. Głód i jedwab. Przeł. Katarzyna Leszczyńska. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Müller, Herta. 2009. Król kłania się i zabija. Przeł. Katarzyna Leszczyńska. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Müller, Herta. 2010 [a]. Huśtawka oddechu. Przeł. Katarzyna Leszczyńska. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Müller, Herta. 2010 [b]. Lebensangst und Worthunger. Im Gespräch mit Michael Lentz. Leipziger Poetikvorlesung. Berlin: Suhrkamp.
Müller, Herta. 2016. Moja ojczyzna była pestką jabłka. Rozmowa z Angeliką Klammer. Przeł. Katarzyna Leszczyńska. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Müller, Herta. 2014. Nadal ten sam śnieg i nadal ten sam wujek. Przeł. Katarzyna Leszczyńska. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Literatura przedmiotu
Austin, John Langshaw. 1993. Mówienie i poznawanie: rozprawy i wykłady filozoficzne. Przeł. Bohdan Chwedeńczuk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Beck, Gloria. 2007. Podręcznik manipulacji. Zakazana retoryka. Gliwice: Wydawnictwo Helion.
Bolecki, Włodzimierz, i Ryszard Nycz (red.). 2006. Poetyka. Polityka. Retoryka. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN.
Bolter, Jay David. 2014. Przestrzeń pisma. Komputery, hipertekst i remediacja druku. Przeł. Aleksandra Małecka, Michał Tabaczyński. Kraków-Bydgoszcz: Korporacja Ha!art i Miejskie Centrum Kultury w Bydgoszczy.
Bozzi, Paola. 2005. Der fremde Blick. Zum Werk Herta Müllers. Würzburg: Königshausen & Neumann.
Cieślak, Jacek. 2009. „Hitler, Walkiria i Nobel”. Rzeczpospolita 238, A22–A23.
Culler, Jonathan. 1998. Teoria literatury. Bardzo krótkie wprowadzenie. Przeł. Maria Bassaj. Warszawa: Prószyński i S-ka.
Dąbrowska, Anna, i Anna Burzyńska-Kamieniecka (red.). 2006. Wielokulturowość w języku, (Język a kultura, t. XVIII). Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Duszak, Anna, Nina Pawlak (red.). 2003. Anatomia gniewu. Emocje negatywne w językach i kulturach świata. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Duszak, Anna, i Nina Pawlak (red.). 2005. Anatomia szczęścia. Emocje pozytywne w językach i kulturach świata. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Fish, Stanley. 2002. Interpretacja, retoryka, polityka. Przeł. Krzysztof Abriszewski, Aleksandra Derra-Włochowicz, Małgorzata Glasenapp-Konkol, Adam Grzeliński, Marcin Kilanowski, Agnieszka Lenartowicz, Maciej Smoczyński, Andrzej Szahaj. Kraków: Universitas.
Giddens, Anthony. 2012. Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. Przeł. Alina Szulżycka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Grice, Herbert Paul. 1991. Studies in the way of words. London: Harvard University Press.
Jenkins, Henry. 2007. Kultura konwergencji. Zderzenie starych i nowych mediów. Przeł. Małgorzata Bernatowicz, Mirosław Filiciak. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne Sp. z o.o..
Kopacki, Andrzej. 2014. „Szczegół nie kłamie z Hertą Müller rozmawia Andrzej Kopacki”. Literatura na Świecie 1–2, 157–163.
Królikowska, Jadwiga (red.). 2012. (Złudne) obietnice wielokulturowości. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Libura, Agnieszka. 2000. „Analiza semantyczna wyrazów nazywających NIENAWIŚĆ i inne uczucia negatywne”. W: Uczucia w języku i tekście, (red.) Iwona Nowakowska-Kempna, Anna Dąbrowska i Janusz Anusiewicz, (Język a kultura, t. XVIII), 135–151. Wrocław: Wydawnictwa Uniwersytetu Wrocławskiego.
Lichański, Jakub Z. (red). 1995. O retoryce. Wybrane zagadnienia z teorii literatury. Warszawa: Zakład Poligraficzny J. Dymczak, S. Prasek.
Lichański, Jakub Z. (red). 2003. Uwieść słowem czyli retoryka stosowana. Warszawa: Wydawnictwo DIG.
Man de, Paul. 2004. Alegorie czytania. Język figuralny u Rousseau, Nitzschego, Rilkego i Prousta. Przeł. Artur Przybysławski. Kraków: Universitas.
Manovich, Lev. 2006. Język nowych mediów. Przeł. Piotr Cypryański. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne Sp. z o.o.
Marven, Lyn. 2013. „Life and Literature: Autobiography, Referentiality, and Intertextuality in Herta Müller’s Work”. W: Herta Müller. (red.) Brigid Haines i Lyn Marven, 204–223. Oxford: Oxford University Press.
Masłoń, Krzysztof. 2009. „Dwa oblicza nagrody”. Rzeczpospolita 237, A32.
Michałowski, Piotr. 2008. Głosy, formy, światy. Warianty poezji nowoczesnej. Kraków: Universitas.
Michałowski, Piotr. 2004. „Poezja jako sztuka niegrzeczności”. Napis. Pismo poświęcone literaturze okolicznościowej i użytkowej 10: 235–247.
Mokrzan, Michał. 2010. Tropy, figury, perswazje. Retoryka a poznanie w antropologii. Wrocław: Quaestio.
Müller, Julia. 2014. Sprachtakt. Herta Müllers literarischer Darstellungsstil. Köln-Weimar-Wien: Böhlau Verlag.
Otwinowska, Barbara (red.). 1984. Retoryka a literatura. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk Łódź: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Pietrzak, Małgorzata. 2016. Retoryka artystyczna wobec wyzwań kulturowych, edukacyjnych i pedagogicznych XXI w.. Literatura – sztuka – praktyka. Warszawa: BEL Studio Sp z o.o.
Pietrzyk-Reeves, Dorota i Małgorzata Kułakowska. 2010. Studia nad wielokulturowością. Kraków: Księgarnia Akademicka.
Pikor-Niedziałek, Marta. 2007. Linguistic politeness versus impoliteness. The study of press interviews. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Płuciennik, Jarosław. 2000. Retoryka wzniosłości w dziele literackim. Kraków: Universitas.
Rejmer, Małgorzata. 2013. Bukareszt. Kurz i krew. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Reszka, Agnieszka. 2017. Recepcja prozy Herty Müller w Polsce. Kraków: Universitas.
Rossi, Christina. 2016. „Vom Trauma zum Tabu. Schweigen und Subversion in den Collagen Herta Müllers”. W: Herta Müller und das Glitzern im Satz. Eine Annäherung an Gegenwartsliteratur. (red.) Jens Christian Deeg, i Martina Wernli, 237–260. Würzburg: Königshausen & Neumann.
Różycka, Magdalena i Anna Teler. 2017. „Etyka w zarządzaniu organizacją medialną – nierealne ideały czy cele? Wpływ przywódcy na organizację medialną. Ted Turner i Rupert Murdoch – wybrane aspekty działań zarządczych z perspektywy etyki zarządczej”. Zarządzanie Mediami 5.4: 179–206. DOI 10.4467/23540214ZM.17.012.8548 .
Rusinek, Michał. 2003. Między retoryką a retorycznością. Kraków: Universitas.
Rybicka, Elżbieta. 2012. „Geopoetyka (o mieście, przestrzeni i miejscu we współczesnych teoriach i praktykach kulturowych)”. W: Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, t. I, (red.) Michał Paweł Markowski, Ryszard Nycz, 471–490. Kraków: Universitas.
Savidan, Patrick. Wielokulturowość. Przeł. Ewa Kozłowska. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Szurek, Agnieszka. 2019. „Od retoryki miejsca do retoryki lokalności. Wprowadzenie”. Res Rhetorica 6.4: 2–7.
Świątek, Jerzy. 1998. W świecie powszechnej metafory. Kraków: Wydawnictwo Oddziału Polskiej Akademii Nauk.
Święcicka, Małgorzata i Monika Pelplińska-Narloch (red.). 2015. Bydgoskie Studia nad Pragmatyką Językową – (Nie)grzeczność, interakcja, komunikacja. Bydgoszcz: Wydawnictwo UKW.
Willaume, Małgorzata. 2004. Rumunia. Warszawa: Wydawnictwo Trio.
Witkowski, Michał. 2003. „Sercątko i inne podroby”. Gazeta Wyborcza (Gazeta Książki) 244: 3.
Witkowski, Michał. 2014. Zbrodniarz i dziewczyna. Warszawa: Świat Książki.
Wodak, Ruth. 2008. „Dyskurs populistyczny: retoryka wykluczenia a gatunki języka pisanego”. W: Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej. (red.) Anna Duszak, Norman Fairclough, 185–213. Kraków: Universitas.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 "Res Rhetorica"
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Artykuły publikowane są na lincencji CC BY 4.0. Treść licencji jest dostępna tutaj: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/
Artykuły opublikowane na licencji CC-BY (wersje postprint) mogą być udostępniane przez autorów każdemu, na dowolnej platformie lub za pośrednictwem dowolnego kanału komunikacyjnego pod warunkiem, że zostały przypisane do Res Rhetorica jako pierwotnego wydawcy.
